Arsen Cebrzyński – lotnik legendarnego Dywizjonu 303

Tak, tak, na początku tej historii zdradzę Wam od razu, że opisywany poniżej życiorys Arsena Cebrzyńskiego ma bezpośrednie związki z Goleniowem, a dokładnie z jego wnukiem, który nosi to samo imię i nazwisko. „Obecny” Arsen Cebrzyński jest znanym w mieście lekarzem – laryngologiem, którego nikomu nie trzeba przedstawiać. Pewnie niewielu wiedziało, że ma tak sławnego dziadka, którego życiorys spokojnie nadaje się na scenariusz filmowy. Ja nawet widzę pewne podobieństwo w oczach.

Arsen Cebrzyński pilot, urodził się 8 marca 1912 r. w Batumi w Gruzji. Jego rodzicami byli lekarz Władysław Cebrzyński i Helena z domu Obaszydze-Heczynaszwili. Od 1918 mieszkał z matką i bratem Wiktorem w Warszawie. W 1932 r. Cebrzyński ukończył naukę w Korpusie Kadetów nr 3 w Rawiczu gdzie zdał maturę. Po maturze, od lipca 1932 r. do stycznia 1933 r. odbywał szkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej. Idąc śladem starszego brata wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył 15 sierpnia 1934 r. jako podporucznik obserwator. Po promocji został skierowany do służby w warszawskim 1 pułku lotniczym. W 1935 r. przeszedł szkolenie w pilotażu podstawowym, a w 1936 r. odbył kurs myśliwski w Wyższej Szkole Pilotażu w Grudziądzu. Jako pilot myśliwski otrzymał przydział do 111 eskadry myśliwskiej w 1 pułku lotniczym w Warszawie. W tym też czasie zawarł związek małżeński z aktorką Jadwigą Kurylukówną.

1 września 1939 roku Cebrzyński pełnił służbę w III/1 Dywizjonie Myśliwskim na stanowisku oficera taktycznego. 3 września w składzie 112 eskadry brał udział w walce powietrznej osiemnastu P.11c z osiemnastoma Messerschmittami Bf 110. Podczas tego lotu wspólnie z kpt. Krasnodębskim i ppor. Feričiem zestrzelił jeden wrogi myśliwiec, pilotowany przez porucznika Berentsa, weterana „Legionu Kondor”, który wylądował przymusowo koło Wyszkowa. Cebrzyńskiemu zaliczono 1/3 zestrzelenia. Po zestrzeleniu Messerschmitta Cebrzyński pozostał jeszcze w rejonie walki dzięki czemu udało mu się przepędzić Messerschmitta, który strzelał do opadającego na spadochronie kpt. Krasnodębskiego, ratując mu tym samym życie. W działaniach brygady Pościgowej uczestniczy do 17 września kiedy to przekroczył granicę rumuńską. Przez Jugosławię i Włochy, pod koniec 1939 r. dotarł do Marsylii. We Francji skierowano go na przeszkolenie do szkoły lotniczej w Lyon-Bron gdzie szkolił się w pilotowaniu francuskich samolotów. W połowie maja otrzymał rozkaz sformowania myśliwskiego klucza frontowego „Ce”. W skład klucza weszli plut. pilot Eugeniusz Szaposznikow z którym służył w 111 eskadrze w czasie kampanii wrześniowej i kpr. pilot Michał Brzezowski. 17 maja klucz Cebrzyńskiego przydzielono do dywizjonu myśliwskiego (Groupe de Chasse) II/6 w Beauvais. 5 czerwca klucz skierowano przeciwko niemieckim bombowcom. Cebrzyński, po dogonieniu formacji ok. 20 bombowych Heinkli He 111 samotnie zaatakował i strącił 1 samolot. Nastepnie wraz z por. Hennebergiem zaatakowali i strącili innego Heinkla. 15 czerwca, Cebrzyński, Szaposznikow oraz Brzezowski po 50 kilometrowej pogoni zestrzelili Henschela Hs 126. 16 czerwca klucz Cebrzyńskiego odleciał na front włoski. Po kapitulacji Francji, 23 czerwca otrzymał rozkaz ewakuacji statkiem do Oranu. Przez Gibraltar trafił do Blackpool w Anglii. Otrzymał przydział do 303 Dywizjonu im. Tadeusza Kościuszki. Na lotnisko w Northolt przybył 21 sierpnia 1940 r. gdzie szkolił się na myśliwcach Hurricane.

Swój pierwszy i ostatni lot bojowy w dywizjonie 303 odbył 11 września.
Tego dnia dywizjon skierowano nad Horsham do przechwycenia grupy ok. 150 niemieckich bombowców osłanianych przez Messerschmitty Bf 109 i Bf 110. Piloci dywizjonu 303 zestrzelili 16 wrogich samolotów na pewno i jeden prawdopodobnie. W czasie ataku por. Cebrzyński oraz jego skrzydłowy, sierż. Stefan Wójtowicz przedarli się do bombowców. Prawdopodobnie udało mu się zestrzelić jednego He 111, ale strzelcy pokładowi pozostałych skierowali ogień na jego Hurricana. Cebrzyński został ranny w nogi. Równocześnie dostaje ogień z przodu od atakującego Messerschmitta. Cebrzyński prawdopodobnie zdołał wydostać się z samolotu jednakże jego spadochron nie otworzył się. W tej walce ginie także Sierż. Wójtowicz. Uroczysty pogrzeb obu poległych pilotów odbył się 17 września 1940 r. na cmentarzu w Northwood. Porucznik (F/O – Flying Officer) Arsen Cebrzyński został odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych: za Wojnę Obronną 1939 i kampanię francuską 1940. Uznane pewne zestrzelenia to 2 i 1/6 samolotu.
Jacek Chamera